Herpesvirussen (herpesviridae) is een groep virussen die bij mens en dier ziekten veroorzaakt, waarvan bij de mens waterpokken en gordelroos (herpes zoster, varicella zostervirus), de koortslip, herpesstomatitis, herpesfijt van de vinger en herpes genitalis (herpes simplexvirus) de bekendste zijn. Andere zijn het cytomegalovirus en het Epstein-Barrvirus, dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt.

Herpes labialis/Herpes simplex

Etymologie

Herpes komt van herpein (΄ερπειν) in het Grieks, wat kruipen betekent. Over hoe deze naam moet worden geïnterpreteerd in het licht van de symptomen wordt verschillend gedacht: sommigen wijzen op de neiging van deze virussen latent aanwezig te blijven in het lichaam na een infectie; andere op de neiging van een koortslip om over het gezicht te 'kruipen'. Het Herpes zostervirus veroorzaakt bij een eerste infectie in een mensenleven waterpokken; het virus blijft latent aanwezig in een of meer dermatomen (neuro-anatomisch van elkaar afgescheiden delen van het lichaam) en kan op latere leeftijd opspelen, waarbij het zich tot dat dermatoom beperkt en een unilateraal, gordelvormig aspect heeft.

Structuur

Herpesvirussen zijn grote virussen met genomen van maximaal 235 kbp en met naast het genoom tot 35 verschillende eiwitten in het virusdeeltje (virion). Het virion is 180-200 nm groot, heeft een envelop en daarmee geassocieerd glycoproteïnen; tussen capside en envelop bevindt zich het tegument, een laag van eiwitten. De capside is een eicosaëder van 95-105 nm, bestaande uit 162 hexagonale capsomeren. De viruskern met het genoom (ca. 75 nm) is toroïdaal van vorm en bestaat uit DNA dat om eiwitmoleculen is gewonden. Het genoom is lineair en 105-235 kbp lang.